Autisme en socialiteit

01-09-2019

Jij hebt geen autisme

Als ik mensen vertel dat ik een autismespectrumstoornis heb, dan zeggen ze vaak: "Dat kan niet. Jij hebt helemaal geen autisme!" Als ik daar op doorvraag, krijg ik antwoorden waarom zij vinden dat ik geen ASS heb. Ik krijg dan vaak te horen dat ik geen autisme kan hebben omdat ik mijn gesprekspartner gewoon aankijk, ik een normaal gesprek kan voeren, er geen gebrek aan wederkerigheid is, omdat ik geen repeterende bewegingen maak, of omdat ik gewoon grapjes maak en begrijp.

Ik ben net een kameleon

Ik heb van jongs af aan hard moeten werken om te blenden in de maatschappij. Als klein kind voelde ik al aan dat ik 'anders' was en ben ik heel zelfbewust geweest in het contact met leeftijdsgenootjes en volwassenen. Ik wilde niet diegene zijn die opviel in de menigte. Daarom spiegelde ik het gedrag van de personen om mij heen. Ik deed het gedrag van andere kinderen na, zodat ik mijn eigenaardigheden kon camoufleren. In het contact met volwassenen ging dit moeilijker. Als ik in dat contact in moeilijkheden kwam, had ik gelukkig mijn moeder die mij kon bijsturen. Zij zag dat ik sociaal niet altijd even vaardig was, maar dat mijn cognitie wel sterk ontwikkeld was. Daar maakte zij gebruik van door mij precies te leren hoe ik mij in elk soort situatie moest gedragen. Ze leerde mij als het ware trucjes aan, die ik kon toepassen in situaties waar mijn sociale vaardigheden op de proef werden gesteld. Ik leerde soortgelijke situaties herkennen en kon mijn trucjes steeds makkelijker toepassen. Zo had ik handvatten tijdens het voeren van een gesprek. Vanaf een jaartje of zeven ging het voeren van een gesprek mij best goed af. Ik had geleerd mijn autisme te camoufleren. In elke situatie kon ik gepast gedrag laten zien. Ik leek net een kameleon. Nog steeds gebruik ik dezelfde trucjes, die mijn moeder mij als klein kind heeft aangeleerd. Ook spiegel ik nog steeds het gedrag van de mensen uit mijn omgeving, zodat ik meng met mijn omgeving. Dat ik een gewoon gesprek kan voeren, betekent echter niet dat mijn autisme niet bestaat.

Camoufleren van het autisme

Voor vrouwen met autisme zijn hun sociale vaardigheden vaak een struikelblok. Toch hebben deze vrouwen vaak behoefte aan sociale contacten en willen ze graag ergens bij horen. Eerder noemde ik al dat een vrouw met autisme heel goed kan zijn in het camoufleren van haar autisme. De buitenwereld ziet niet hoeveel moeite het sociale contact kost. Zij zien alleen het topje van de ijsberg. Echter bestaat de ijsberg uit veel meer dan dat, maar dat ligt onder water. De buitenwereld anticipeert op wat hij ziet. Bij een vrouw met autisme zullen ze vaak niks van het autisme opmerken. Die problematiek speelt zich onder water af.

Ongemak

Sociale contacten aangaan kan een vrouw met autisme erg veel energie kosten. Zij is vaak erg zelfbewust en onzeker over haar vaardigheden. Daardoor kan zij zich ongemakkelijk voelen en loopt zij op haar tenen. Deze vrouw is constant bewust over haar gedrag en of dit wel 'normaal', wenselijk en geaccepteerd is. Ze heeft constant het gevoel tekort te schieten. Dat gevoel tekort te kunnen schieten, is niet onterecht. Vrouwen met autisme beseffen zich namelijk maar al te goed dat hoeveel trucjes zij zich ook aanleren, ze op ten duur ergens door de mand kunnen vallen. Het is heel reëel dat er op een dag een situatie zal ontstaan, waar de trucjes niet het gewenste effect hebben. Het is alleen onzeker wanneer zo'n situatie zal ontstaan. Vrouwelijke ASS'ers zullen zich daarom altijd in zekere mate onzeker en ongemakkelijk voelen.

Verjaardagsfeestjes

Stel je voor je gaat naar een verjaardag van een beste vriendin. Er zullen zo'n twintig mensen in de tuin en de woonkamer zitten. Na lang wikken en wegen, besluit je naar de verjaardag toe te gaan. Vooraf weet je al dat dit al jouw energie gaat opvreten, want er zal een beroep worden gedaan op jouw sociale vaardigheden. Jij weet dat je hierin af en toe tekort schiet, maar wil niet opvallen tussen de anderen. Waarschijnlijk zal je hoofd al voordat je überhaupt op visite bent geweest, een grote chaos zijn. Hoe kan jij soortgelijke situaties het beste voorbereiden?

Do's en dont's

Ik wil je graag een aantal tips geven op basis van mijn eigen ervaringen. Mijn eerste tip is dat je vooraf beter niet alle (doem)scenario's kan gaan uitstippelen. Er zullen namelijk ongetwijfeld situaties ontstaan, die jij niet bedacht hebt. Je kan flink van slag raken als er een situatie ontstaat, die jij vooraf niet bedacht hebt. Om dat te voorkomen zal ik je adviseren om het bezoekje aan de verjaardag niet tot in de puntjes voor te bereiden. Het voorbereiden van een aantal gespreksonderwerpen of vragen, kan wel handig zijn. Dit kan je wat houvast geven, als je in contact gaat met de andere genodigden. Mijn tweede tip is het vooraf bedenken hoe je schakelmomenten kan nemen. In contact met de ander is het wenselijk om oogcontact te maken en te laten merken dat je interesse hebt in de ander door vragen te stellen. Bij mensen zonder autisme gaat dit vanzelf, maar vrouwen met ASS zijn zich hier heel bewust van. Doordat dit niet vanzelf gaat en zij ook nog een andere manier van informatieverwerking hebben, kunnen gesprekken erg overweldigend zijn. Om de hoeveelheid informatie te kunnen doseren, is het fijn om de prikkels regelmatig te kunnen verwerken. Je kan een momentje voor jezelf nemen door bijvoorbeeld regelmatig even het toilet bezoeken, je vriendin te gaan helpen met het uitdelen van hapjes, of een sigaret te gaan roken. Op deze manier kan jij even ontprikkelen, zonder dat jouw gesprekspartner dit opmerkt.

Tips

Bereid de sociale gebeurtenis niet vooraf tot in de puntjes voor. Dit beperkt je flexibiliteit.
Bereid een aantal gespreksonderwerpen voor, of verzin vragen die je de ander kan stellen.
Zorg dat je in de situatie schakelmomenten kan nemen. Dat is een momentje voor jezelf.
Stel bevestigingsvragen. Zo controleer je of je de ander goed hebt begrepen.
Scan de ruimte en zoek een plek waar jij je zo comfortabel mogelijk voelt.
Er is niks mis met de trucjes die je jezelf hebt aangeleerd. Gebruik ze vooral!