Instagram en littekens en een beschadigd zelfbeeld

Wat mij de laatste tijd erg dwars zit, is dat Instagram er een nieuw beleid doorheen heeft gedrukt waardoor foto's van littekens gecensureerd worden. Ik heb mijn eigen littekens (ontstaan na een pestverleden en meemaken van seksueel misbruik) inmiddels wel geaccepteerd, maar dit nieuwe Instagrambeleid zorgt voor een deuk in mijn eigenwaarde en zelfbeeld.

Lotgenotencontact

Ik heb mijn zelfbeschadigend gedrag bijna 1,5 jaar verborgen weten te houden. In deze periode voelde ik mij heel erg alléén en ik dacht dat ik de enige op de wereld was die zichzelf expres pijn deed. Tot ik op een dag een documentaire zag over een vrouw die zichzelf ook beschadigde. Ze vertelde over haar eigen ervaringen met zelfbeschadiging en hoe lotgenotencontact via een forum haar had geholpen. Kort na het kijken van de documentaire ontdekte ik de LSZ (Landelijke Stichting Zelfbeschadiging), een forum waar je contact kon leggen met lotgenootjes en waar je onder andere een online dagboekje kon aanmaken. Ik besloot in mijn dagboekje te praten over mijn nare ervaringen uit het verleden en over mijn zelfbeschadigend gedrag. Al snel volgden lotgenootjes trouw mijn dagboek en ontving ik lieve, steunende berichten onder mijn verhalen. Dit was mijn eerste kennismaking met anderen die zichzelf ook beschadigden.

Herkenning en acceptatie

Veel van mijn lotgenootjes volgden elkaar ook via Facebook en Instagram. Aan het begin van 2017 besloot ik om een anoniem profiel aan te maken op Instagram om zo contact te kunnen onderhouden met anderen die zichzelf beschadigden. Ik koos ervoor om anoniem te blijven omdat mijn directe omgeving nog niets wist over mijn zelfbeschadiging, omdat ik mij schaamde voor mijn verleden en omdat ik bang was voor de oordelen van anderen over mijn zelfbeschadigend gedrag. Via een zebraknuffeltje, dat mijn alter-ego werd, deelde ik online mijn verhaal. Ik koos voor een zebra knuffeltje, omdat deze strepen heeft. Wij hadden gelijkenissen, want mijn littekens leken op de zebrastrepen. Op Instagram leerde ik nóg meer lotgenoten kennen. Ik vond veel (her)kenning tijdens het lezen van de accounts van andere Instagrammers. Daardoor voelde ik mij begrepen, minder alléén en ik voelde mij gezien. Ik werd geaccepteerd, mét littekens. Dat was een groot contrast met het échte leven want daar verstopte ik mijn lichaam onder lagen kleding, speelde ik een toneelstuk en had ik een masker op. Ik kon Sanne niet zijn, want ik moest altijd een geheim verbergen.

Ontdekken van eigen identiteit

Inmiddels volgde ik wekelijks therapie en werkte ik hard aan mijzelf. Mijn naasten waren op de hoogte van mijn zelfbeschadigend gedrag. Ze vingen mij liefdevol op en steunden mij. Tijdens een van mijn wekelijkse therapiesessies ontdekte ik met mijn psycholoog dat ik mijn identiteit totaal niet had kunnen ontwikkelen gedurende mijn pubertijd. Vanaf dat moment besloot ik al mijn energie te gaan steken in het (her)ontdekken van mijzelf. Op een gegeven moment dacht ik aan de invloed die mijn Instagramaccount had op mijn identiteit. Ik realiseerde mijzelf dat ik mij verschuilde achter mijn kleine zebraatje. Ik projecteerde mijn psychische problemen op haar en ik besefte mij ineens dat ik in een soort ontkenningsfase zat. Ik accepteerde nog niet dat die psychische kwetsbaarheid en de littekens op mijn lichaam onderdeel van mij waren en stak mijn hoofd in het zand.

Open up!

Eind april besloot ik de ware 'ik' te gaan laten zien op Instagram. Ik plaatste een foto van mijzelf op mijn account en stelde mijzelf opnieuw voor. Ik vond het heel erg spannend om 'uit de kast te komen'. Ik was bang gekwetst te worden, bang dat mensen mij zouden gaan identificeren met mijn psychische kwetsbaarheden, of dat bekenden mijn account zouden ontdekken. Online had ik mij jarenlang verschuild achter een knuffeltje en in het échte leven verstopte ik mij achter mijn kleding. Ik besloot dat dit maar eens moest stoppen en dat ik mij niet meer onzichtbaar hoefde te maken. Ik maakte het besluit mijn online alter-ego de deur uit te schoppen en buiten met korte mouwen te gaan lopen. Dat hield in dat mijn littekens zichtbaar werden voor de buitenwereld en dat mensen mij zouden kunnen gaan beoordelen op basis van mijn uiterlijk. Toch besloot ik het toneelstuk niet langer meer mee te spelen. Afspraken bij een GGZ-instelling hoorden nou eenmaal bij mijn leven. En dat ik littekens had hoorde bij mijn lichaam. Ik besloot het taboe te willen doorbreken. Ik zette mijn masker af en liet de ware ik weer zien. Gelukkig kreeg ik alleen maar positieve reacties van de lezers van mijn account. Helaas in tegenstelling tot de reacties die ik kreeg van vreemden op straat. Eén blik op mijn armen en de vooroordelen waren van hun voorhoofd af te lezen.

Instagram en littekens

Helaas ziet Instagram niet dat mensen met littekens waardig zijn en zichzelf mogen zijn. Van Instagram mag je niét jezelf zijn. Zeker niet als je uiterlijk afwijkt van de standaard. Er zijn tal van foto's te vinden van mensen met een mooie outfit aan, van lachende mensen die met vrienden op de foto staan, of die hun huisdier aan het knuffelen zijn, die aan het feesten zijn, die een middagje op het terras zitten en ga zo maar door. Maar zodra er toevallig littekens op de armen of benen van één van die mensen te zien zijn, dan censureert Instagram de foto. Of nog erger... In sommige gevallen verwijdert Instagram de foto zelfs. En dat alléén maar omdat er littekens op het lichaam zichtbaar zijn. Instagram, die een grote invloed heeft op hoe mensen naar zichzelf en anderen kijken, heeft besloten dat littekens verborgen moeten blijven. Er is besloten dat het normaal is om mensen met littekens anders te behandelen dan mensen zonder littekens. Instagram heeft besloten dat mensen mét littekens niet gezien mogen worden en zelfs in sommige gevallen niet mogen bestaan.

Een beschadigd zelfbeeld

Instagram was eerst mijn veilige digitale dagboekje waar ik volledig mijzelf mocht zijn, in tegenstelling tot de buitenwereld. Instagram gaf mij een stukje eigenwaarde terug, omdat ik geaccepteerd werd mét mijn enigszins afwijkende uiterlijk. Door het censureren van mijn armen, waar toevallig littekens op zichtbaar zijn, voel ik mij ongelijk aan mensen zonder littekens. Ik voel mij minderwaardig en heb weer het gevoel mij te moeten verstoppen onder lagen kleding en weer een toneelstuk te moeten spelen. Ik moet 'de perfecte Sanne' zijn, die geen afspraken heeft binnen de hulpverlening en die geen littekens heeft. En als mijn foto's verwijderd worden, heb ik zelfs het idee dat de ware ik niet eens mag bestaan. Waar ik mij het meest boos over maak, is de boodschap die Instagram overbrengt naar de buitenwereld. Het laat zien dat littekens 'fout' zijn, in de doofpot gestopt moeten worden, er het liefst niet eens mogen zijn en dat mensen met littekens ongelijk behandeld mogen worden. Bij elke foto van mijzelf twijfel ik of ik deze wel mag plaatsen. Mag ik wel een eigen identiteit hebben en mijzelf zijn, of moet ik mij aanpassen aan de maatschappij? Want zolang ik een sociaal en maatschappelijk gewenst beeld van mij laat zien, mag ik er wél zijn. En als ik écht mijzelf ben, mag ik er blijkbaar niet zijn. Ik voel mij vernederd en minderwaardig!